انواع نماهای ساختمان در معماری
رشد زندگی شهری و تمایل مردم به شهرنشینی همزمان با رشد سریع جمعیت، نیاز به مسکن را روز افزان کرده است. یکی از مهمترین عواملی که یک مسکن باید دارا باشد نمای ظاهری ان است. از انجایی که نمای ساختمان در زندگی شهری نشانه فرهنگ، هماهنگی و هارمونی شهری است ،در نظر گرفتن عوامل موثری از جمله زیبایی ظاهری، حفظ حریم شخصی ساکنان و اسایش حرارتی و صوتی بسیار ضروری است.
بنابراین، نما باعث ایجاد همبستگی و نظم نماهای شهری، مرتبط ساختن فضاهای خارجی با فضاهای داخلی مسکن است. در نتیجه عدم توجه به هماهنگی نمای ساختمان ها نسبت به ساختمان های دیگر و از همه مهمتر بافت شهری، باعث تضاد و ناهماهنگی فضای ان شهر می شود که از لحاظ فرهنگی و زیباشناسی تناقص جبران ناپذیری ایجاد خواهد کرد. در اینجا قبل از پرداختن به توضیح انواع نمای ساختمانی ، مروری چند کوتاه به اهداف و خصوصیات فنی نمای ساختمان خواهیم کرد.
اهداف نمای ساختمان
نما سازی در ایران دارای سابقه و قدمت طولانی می باشد. ایرانیان هنردوست علاقه بسیاری به هنر معماری داشتند و به نکات زیباشناسی ساختمان به گونه ای هنری و عرفانی توجه ویژه ای داشتند. شواهد تاریخی در معماری ایرانی حاکی از ان است که ایرانیان در کار گچ بری، اهک بری ، کاشی کاری های زیبای منقوش چه از لحاظ فنی و اصولی و چه از لحاظ زیبایی مهارت خاصی کسب کرده بودند. حاصل کار هنرمندانه ی این معماران مانند بناهای قدیمی، عمارات، مقبره ها و مساجد را میتوان در شهرهای تاریخی از جمله اصفهان، تبریز، شیراز و … مشاهده کرد. مهمترین هدف نمای ساختمان علاوه بر زیبایی ظاهری و اسایش ساکنان، ایمنی و صرفه جویی در مصرف انرژی می باشد.
در اینجا بصورت خلاصه اهداف نما را مرور می کنیم:
توجه به صورت ظاهری نما، ورودی نما، بافت شهری و فرهنگی ،شرایط اب و هوایی ان شهر، استحکام و ایمنی ساختمان.
توجه به نوع کاربری ساختمان یا فضای مورد نظر (اداری، مسکونی، آموزشی، تفریحی و …)
تناسب خوب پنجره ها، بازشوهای در، سایبان و محدوده سقف ها، سازه عمودی و افقی، مصالح، رنگ، عناصر تزیینی.
تناسب عناصر ساختمان با کل ابعاد ساختمان با جداسازی عناصر افقی و عمودی.
مشخص نمودن تفاوت سطوح. برای مثال بین طبقه همکف، سایر طبقات و طبقه انتهایی باید یک تفاوت اساسی وجود داشته باشد .
توجه به مصالح نما در رنگ، شکل، زبری و خشنی نما.
توجه به ترکیب پنجره ها، ایوانها، درها و به طور کلی بازشوها، همچنین بافت و جنس نما و ترکیب بندی آن.
خصوصیات فنی نمای ساختمان
نما به عنوان یک محافظ
- عایقی مناسب در برابر سرما، گرما:
بدلیل داشتن راه های مختلف انتقال حرارت و ظرفیت گرمایی ویژه توسط مصالح مختلف ساختمانی ،عملکرد حرارتی انها متفاوت خواهد بود. بنابراین، نمایی که زیبایی، بهره وری انرژی و عملکرد حرارتی خوبی داشته باشد میتواند مستقیماً مصرف انرژی را تحت تأثیر قرار دهد در نتیجه در نمای ساختمان، استفاده از مصالحی که ضریب انتقال حرارتی کمتری دارند، اهمیت بسزایی دارد که این خود یک موفقیت است.
- عایقی موثردر برابر صوت:
می دانیم که در شهر های بزرگ صنعتی و تجاری ساختمانهایی در کنار مسیر اتوبان ها ی بزرگ و شاهراه های اصلی واقع شده اند لذا نمای ساختمان میتوان به عنوان یک عایق صوتی ایدهال و مناسب عمل کند که این خود از اهمیت ویژهای برخوردار میباشد.
- مقاوم در برابر زلزله
- مقاوم در برابر ضربه
- مقاوم در برابر یخزدگی
- مقاوم در برابر آتشسوزی
- مقاوم در برابر ریزش
- انعطافپذیری در اجرای نما
- سبک بودن
- قابل اجرا در ساختمانهای مرتفع
نما به عنوان رابط
همانطور که قبلا ذکر شد، طراحی نمای ساختمان باید به گونه ای باشد که علاوه بر حفاظت محیط داخل از بیرون، فضای بیرون با محیط داخل ساختمان به خوبی ارتباط برقرار کنند. مثلاً امکان تابش نور به داخل و یا امکان استفاده از چشم انداز بیرون وجود داشته باشد .
نما به عنوان یک معرف
خانه مانند لباس دوم باید معرف شخصیت و مقام اجتماعی مالک خود باشد. بدین صورت باید در همان وهله اول هویت کسی را که در آن ساختمان زندگی میکند، اشکار باشد. نما علاوه بر معرفی شخصیت مالک، معرف موقعیت مکانی ملک و نوع کاربری ساختمان نیز میباشد.
نمای هر ساختمان به عنوان عنصری از نمای مجموعه شهری
نه تنها فضای شهری با یک ساختمان در ارتباط نیست، بلکه هر ساختمان جزئی از فضای شهری محسوب میشود که ناهماهنگی آن بر فضاهای عمومی دیگر هم بی تاثیر نیست. پس نمی توان ساختمان را یک عنصر واحد و منزوی تصور کرد که بتواند تمام توجه طراح و مالک را به خود جلب کند ، بنابراین می بایست با توجه به حفظ هویت و اعتبار خود، عنصری هماهنگ از یک جامعه کل باشد .
زیبایی نما
ظاهر و منظره خارجی نمای هر ساختمان از چشم عموم مخفی و به دور از انتظار نیست. بنابراین، زیبایی جزء جدایی ناپذیر هر نما می باشد. همچنین زیبایی و نوع نما معرف ذوق و خلاقیت هنری و کیفیت کار مهندس معمار و طراح ساختمان نیز میباشد .
نمای ساختمان و شرایط محیطی
نمای هر واحد مسکونی بسته به شرایط محیطی از جمله آب و هوا، باد و طوفان، زلزله و میزان آلاینده های هوا در مناطق مختلف، متفاوت می باشند. مصالحی که در نماهای شهرهای بزرگ و صنعتی که آلایندگی بالا دارند، به کار می رود در مقایسه با مصالح کاربردی برای نمای شهرهای کوچک که هوای پاک دارند متفاوت است. همچنین نمای ساختمان در مناطق سردسیر به لحاظ میزان مقاومت در برابر یخزدگی یا عایق بودن نسبت به سرما و گرما با نمای قابل کاربرد در مناطق گرمسیر متفاوت می باشد .
قیمت تمام شده نما
یکی از شاخصه های بسیار مهم در انتخاب نما، قیمت تمام شده آن است. هرچه قیمت نما افزایش یابد، قدرت خرید کاهش یافته و دایره مصرفذکنندگان آن نما محدودتر خواهد شد .
سرعت اجرای نما
با توجه به اینکه طولانی شدن در بهره برداری از هر پروژه ساختمانی میتواند عامل افزایش هزینه ها و افت ارزش پول شود، لذا سرعت در اجرای نما بسیار مؤثر خواهد بود .
انواع نما ها
نمای شیشه ای
امروزه با پیشرفت معماری مدرن، نماهای تماما شیشه در معماری مدرن به عنوان پوشش ساختمان ها به کار می روند. علی الخصوص در برج ها و ساختمان های مرتفع از شیشه های رفلکس یا منعکس کننده نور استقاده میکنند که زیبایی و شکوه ساختمان را دو چندان می کند. ولی باید در نظر داشت که نماهای تماما شیشه بخاطر ضریب هدایت حرارتی زیاد باعث اتلاف انرژی میشوند. هرچند که شیشه های ۲ یا ۳ جداره یک لایه عایق صوتی و حرارتی بسیار مناسب را ایجاد میکند ولی بدلیل اینکه فضای خالی بین دو پوسته از ۲۰ سانتی متر تا ۲ متر بسته به نوع کاربرد سازه متغییر می باشد سبب کاهش فضای قابل استفاده ساختمان می شود.
مزایای نمای شیشه ای
- باعث ایجاد حس ظرافت و سبکی در ساختمان از نگاه شهروندان
- ورود نور به فضای داخل و امکان رویت مناظر بیرون ساختمان بصورت دیدی یکپارچه برای ساکنین
- کاهش بار مرده ساختمان های بلند
- سرعت در اجرای نما
نمای سنگ طبیعی
امروزه استفاده از نمای سنگی در ساختمان ها با پیشترفت ماشین الات استخراج سنگ های ساختمانی روز افزان شده است. بیشترین سنگ های طبیعی که در نمای ساختمان استفاده میشوند، سنگ های آهکی و سنگ های آذرین هستند. همچنین ویژگی منحصر به فرد سنگ تراورتن که امروزه مورد توجه است، عایق صوت و حرارت می باشند .
نمای سنگی علاوه بر زیبایی چشمگیرش باید شامل مزایای زیر نیز باشد:
مزایا نمای سنگ طبیعی
- مقاوم در برابر رطوبت و همچنین متناسب با آب و هوای منطقه
- عدم تغییر رنگ و جذب گرد و غبار و در عین حال داشتن قابلیت صیقل خوردن و برش
- دارا بودن چسبندگی خوب با ملات
- اجرای سریع و آسان و همچنین دارا بودن مقاومت کششی و خمشی نسبتا بالا
- مقاوم در برابر آتش سوزی
نمای کامپوزیتی
کامپوزیت یکی از مصالح ترکیبی، متشکل از دو لایه پوششی آلومینیوم با یک هسته پلی اتیلن می باشد. این نما که مورد توجه معماران است، قابلیت هایی نظیر شکل پذیری، سطوح صاف و یکدست، استحکام و پایایی در برابر شرایط متغیر جوی را داراست.
مزایای نمای کامپوزیتی
- مقاوم در برابر فرسایش
- تنوع در رنگ، طرح و اندازه
- عایق دربرابر صوت و حرارت
- مقاوم در برابر اشعه ماوراء بنفش
نمای کامپوزیتی آلومینیومی
کامپوزیت ها از ترکیب دو یا چند ماده جداگانه تشکیل می شوند که استحکام و دوام بالایی دارد. ورق های کامپوزیت متشکل از دو لایه آلومینیوم و یک هسته از جنس پلاستیک یا یک ماده معدنی پرکننده می باشند که بین این دو لایه قرار میگیرد. امروزه کامپوزیت ها در نمای بیرونی ساختمان کاربرد دارند.
مزایای نمای کامپوزیتی آلومینیومی
سبک بودن ورق های کامپوزیت که وزن کمی حدود ۵ تا ۸ کیلوگرم در هر مترمربع دارند در مقایسه با دیگر مصالح از قبیل سنگ، شیشه و سیمان دارای پایین ترین وزن ممکن می باشد. با بررسی های بعمل آمده نمای کامپوزیت آلومینیوم حدود ۹۰% سبک تر از سنگ گرانیت، ۸۵% سبک تر از سیمان، ۷۵% سبک تر از شیشه و ۵۰% سبک تر از ورق معمولی است.
- سهولت در مونتاژ، تعمیر و نگهداری
- عایق صوت
- تنوع رنگ
- مقاومت در برابر آتش سوزی
- عملکرد غیر وابسته در هنگام زلزله
- امکان آب بندی نما
- سرعت اجرا
کامپوزیت پنل آلومینیوم طرح سنگ
امروزه ورق های آلومینیومی طرح سنگ به بازار عرضه شده است . این ورق ها شامل طرح های متنوع و گوناگونی از انواع سنگ است همچنین در تولید آنها از ۳ لایه پوشش رنگی لمینیت شده بروی سطح آلومینیوم استفاده می شود .
کامپوزیت پنل آلومینیوم طرح چوب
نوع دیگری از کامپوزیت که هم در داخل و هم در خارج ساختمان بکار می رود کامپوزیت پنل المینیوم با طرح چوب است. این ورق ها از یک لایه لمینیت درست شده است.
نمای سرامیک
استفاده از سرامیک در بعضی کشور ها بدلیل ازران تر بودن نسبت به نمای سنگ رواج قابل ملاحظه ای پیدا کرده است.
مزایای نمای سرامیکی :
- کاهش وزن تا یک چهارم نمای سنگ طبیعی
- انعطاف پذیری در کاربرد و زیبایی
نمای بایرامیکس
بایرامیکس یک سیستم پوشاننده تزیینی است که برای نماهای داخلی و خارجی استفاده می شود که بصورت ملات است. این محصول می تواند بر روی دیوارهای رنگ شده، سنگ، سیمان، چوب، مقوای نازک، پلاستیک، فلز و شیشه به کار رود. بایرامیکس بعد از اجرا و خشک شدن، نمای سنگ تزئینی به خود میگیرد.
مزایای نمای بایرامیکس:
- تنوع رنگ.
- نصب آسان.
- نگهداری و تعمیر آسان.
- انعطافپذیری.
- قابل شستشو با آب.
- قابل پوشاندن ناهمواری های سطوح
نمای آجر
از دیگر نماها، نماهای آجری هستند که شامل آجرهای رسی و آجر های شیلی می باشند.
مزایای نمای آجر
- عایق حرارتی و برودتی برای ساختمان
- کاهش اتلاف انرژی
- صرفه اقتصادی نسبت به نماهای سنتی
- سرعت اجرا
- دارای وزن سبک ولی در عین حال بار مرده زیادی را نسبت به نماهای مدرن ایجاد می کند.
- مقاوم در مقابل آتش سوزی
- عدم ایجاد سروصدا
- از مفاهیم و تعاریف مختلف ساختمان سازی و معماری نما از اهمیت بصری اجتماعی ویژه ای برخوردار است. به همین منظور میتوان گفت که پایه و اساس هویت اجتماعی یک ساختمان را در واقع نمای ان ساختمان شکل می دهد. در نتیجه ایده های یک معمار، در طراحی یک بنا تنها در نمای آن بناست که رخ می نمایاند و اگر خوب طراحی شده باشد، ما را با زبان بصری خود به درون دعوت می کند.
